Khi bạn nắm vững các nguyên lý cơ bản về hợp kim và hợp kim hóa, bạn có thể bắt đầu các quá trình gia công, nhằm đạt được các kỹ năng và nâng cao tay nghề trong ngành kim hoàn.
Các quá trình cơ bản trong ngành kim hoàn bao gồm cán định hình, kéo dây, kết nối, rèn, gò, hàn các bộ phận để tạo thành sản phẩm. Các quá trình này là cơ bản, không nhất thiết phải thực thi đúng theo các bước được trình bày trong sách, nhưng bạn phải nắm vững để có thể cải tiến và áp dụng cho từng sản phẩm cụ thể. Các phần sẽ được trình bày theo cách hướng dẫn từng bước cùng với các bức ảnh minh họa, phần cuối sẽ đưa ra các kỹ thuật chế tác dây chuyền, nhẫn, vòng đeo tay.
TẠO HÌNH CƠ BẢN
Trước khi bắt đầu chế tác sản phẩm kim hoàn cụ thể, bạn cần tạo hình thích hợp cho thỏi đúc. Các hình dạng được giới thiệu trong chương này bao gồm tấm, dây, thanh và ống. Sau khi tạo hình thích hợp, bạn có thể thực hiện các nguyên công như cưa, cắt, hàn, rèn…
Khi tạo hình, kim loại chịu lực tác dụng khá lớn, bị biến dạng và thay đổi cấu trúc bên trong. Điều quan trọng là thường xuyên tiến hành ủ kim loại mỗi khi thực hiện mức độ biến dạng đến 50%, nhằm khôi phục tính dẻo cho kim loại, tránh hiện tượng rạn nứt hoặc phá hủy.
Sau khi ủ, bề mặt kim loại sẽ có lớp oxy hóa, cần làm sạch bằng phương pháp nhúng trong dung dịch acid thích hợp. Sau khi khử lớp oxy hóa, cần rửa sạch kim loại trong dòng nước chảy hoặc dung dịch kiềm loãng và để khô. Sau công đoạn này, bạn có thể cán kim loại thành tấm hoặc kéo thành dây.
Cán
Thiết bị cán thường được dùng để tạo hình kim loại trong xưởng kim hoàn. Sản phẩm cán thường gồm hai kiểu hình dạng cơ bản là thanh vuông và tấm. Thanh vuông được dùng để kéo dây. Tấm là hình dạng cơ bản, đôi khi được cung cấp với các chiều dày tiêu chuẩn. Tuy nhiên, bạn nên biết phương pháp cán tấm và kéo dây, do trong nhiều trường hợp, bạn cần tạo hình kim loại phù hợp với yêu cầu công việc. Ngoài ra bạn có thể áp dụng kỹ thuật này đối với các vụn kim loại phế liệu từ quá trình gia công. Từ phế liệu, bạn có thể nấu chảy, đúc, gia công và cán thành tấm.
Khi sử dụng máy cán, bạn hãy quay tay quay khoảng nửa vòng mỗi khi đưa kim loại vào giữa trục cán, duy trì tính dẻo của kim loại bằng cách ủ và khử oxy hóa bề mặt cho đến khi đạt được hình dạng và kích thước mong muốn.
Kéo dây
Với máy cán, bạn có thể tạo dạng thanh cho vàng hoặc bạc, từ đó kéo thành dây. Việc kéo dây thường thực hiện với kềm và tấm kéo có các lỗ tiêu chuẩn. Bạn hãy kéo dây lần lượt qua các lỗ chuẩn từ to đến nhỏ cho đến khi đạt được đường kính mong muốn.
Nếu bạn mua tấm kéo, cần chọn loại thép chất lượng cao, do trong quá trình sử dụng các lỗ bị mòn và mở rộng làm giảm độ chính xác. Độ chênh lệch kích cỡ giữa hai lỗ kế nhau phải không quá lớn hoặc quá nhỏ. Nếu độ chênh lệch quá lớn, dây có thể bị gãy, nếu quá nhỏ, bạn có thể tốn nhiều thời gian. Bạn cần ủ dây sau lần kéo thứ năm hoặc thứ sáu, trước khi kéo bạn nên bôi sáp lên bề mặt dây để giảm ma sát.
Máy kéo
Tạo ống
Ống là hình dạng quan trọng do dây là thành phần cơ bản trong nhiều kiểu nữ trang, chẳng hạn bản lề, cẩn đá quý… Do các ống được tạo thành từ kim loại tấm, bạn cần nắm vững kỹ thuật hàn. Việc tạo ống tương đối đơn giản, cần có khuôn với các rãnh thích hợp và các loại búa đầu nhọn, đầu tròn, và búa đầu gỗ hoặc cao su. Mặt búa phải có độ bóng thích hợp, tránh để lại các vết xước trên thành ống.
Công thức cắt tấm kim loại
Để cắt tấm kim loại hình chữ nhật một cách chính xác, bạn cần biết chiều rộng đủ cho đường kính ống. Bạn hãy dùng công thức dưới đây để tính chiều rộng tấm khi biết đường kính ngoài:
Đường kính ngoài – chiều dày tấm x 3.14 = chiều rộng tấm cần cắt
Nếu chỉ biết đường kính trong, khi cần lắp dây bên trong ống, bạn hãy dùng công thức:
Đường kính trong + chiều dày tấm x 3.14 = chiều rộng tấm cần cắt
Phương pháp tạo ống
Sau khi ủ tấm kim loại, bạn hãy dùng khối tạo hình, gõ búa dọc theo mặt trong của tấm, tạo hình một cách đồng nhất, cầm búa ở cuối cán búa và gõ dọc theo chiều dài tấm, tấm sẽ từ từ uốn cong tạo thành hình chữ U.
Các mép tròn của đầu búa là rất quan trọng, mặt búa hơi lồi và không có mép sắc để tránh các vết xước trên bề mặt tấm kim loại. Bạn hãy ghép mặt dọc theo chiều dài tấm kim loại để tạo ống, kéo ống này qua một hoặc hai lỗ của tấm kéo dây để tạo hình tròn cho ống. Sau khi tạo hình bạn hãy ủ và làm sạch bề mặt ống. Điều này là rất quan trọng đối với các ống lớn. Sau khi ủ ống có thể bị hở mí, bạn phải dùng búa gõ nhẹ phía ngoài và kéo ống qua lỗ của tấm kéo. Đặt ống thích hợp và hàn dọc theo mí. Sau khi hàn, bạn hãy giũa sạch dọc theo đường hàn và kéo ống như khi kéo dây.
Tạo hình ống
Uốn cong ống
Trong nhiều trường hợp phải uốn ống thành hình tròn hoặc oval. Khi uốn, ống phải được đổ đầy loại bột thích hợp để tránh móp lốp. Bột thông dụng là chất dẻo hoặc thạch cao có khả năng chịu áp suất. Với bạc, bạn có thể sử dụng bột nhôm, nhưng phải hết sức cẩn thận khi tháo bột ra, do nhôm có thể ăn mòn bạc ở nhiệt độ cao.
Bột đồng được dùng với ống vàng, do đồng dễ hòa tan trong acid nitric. Tuy nhiên, khi uốn ống cần phải có sự thông gió tốt, công nhân phải sử dụng gang tay và kính bảo hộ, rửa sạch acid bằng nước.
Nhẫn cẩn đá đơn giản
Hiểu biết về phương pháp thực hiện và sử dụng các phối hợp nhiều hình dạng cơ bản khác nhau là yêu cầu chính trong ngành kim hoàn. Phần trước đã trình bày các phương pháp chế tác các hình dạng cơ bản, tấm, dây và ống, sử dụng các khối kim loại tương đối lớn. Ở đây sẽ trình bày phương pháp chế tạo các hình dạng cơ bản với kích thước nhỏ.
Bạn đã biết phương pháp chế tạo nhẫn bằng ống rỗng. Nếu nung nóng ống kín, không khí bên trong sẽ giãn nở, có thể thoát ra ngoài và gây ra sự rạn nứt. Để tránh điều này, trên nhẫn phải có lỗ nhỏ để thoát khí, sau khi hoàn tất sản phẩm bạn có thể bịt kín lỗ lại.
