Cách Phân Biệt Các Loại Đá Quý: Kiến Thức “Bí Mật” Của Thợ Kim Hoàn
Thế giới đá quý vô cùng phong phú và hấp dẫn, nhưng cũng đầy rẫy những thách thức. Việc phân biệt đá tự nhiên, đá tổng hợp và đá xử lý không phải là điều dễ dàng, nhất là khi công nghệ làm giả ngày càng tinh vi. Dù nhiều người nghĩ rằng chỉ có máy móc hiện đại mới làm được, nhưng thực tế, thợ kim hoàn lâu năm thường có những “mẹo” và kinh nghiệm quý báu để nhận diện chúng. Dưới đây là một số cách mà chỉ những người trong ngành mới thực sự biết rõ.
Quan Sát Độ Sắc Nét Của Các Giác Cắt
Đá quý tự nhiên thường được cắt gọt thủ công hoặc bằng máy bán tự động, do đó các giác cắt (facet) có thể không hoàn hảo tuyệt đối. Khi soi dưới kính lúp, bạn có thể thấy các cạnh không hoàn toàn thẳng tắp, một vài đường nét có vẻ hơi “mềm” hoặc “mờ”. Ngược lại, đá tổng hợp, đặc biệt là kim cương Moissanite, thường được cắt bằng máy tự động có độ chính xác cao, nên các giác cắt thường rất sắc nét, đồng đều và hoàn hảo một cách đáng ngờ. Thợ kim hoàn thường để ý đến điểm này để nhận ra sự khác biệt.
“Soi” Vân Đá và Bao Thể (Inclusions)
Đây là một trong những cách quan trọng nhất để phân biệt đá quý thật và giả. Đá tự nhiên được hình thành qua hàng triệu năm dưới điều kiện địa chất khắc nghiệt, vì vậy chúng luôn chứa các bao thể, các vết rạn tự nhiên, hoặc các dải màu (growth lines). Những bao thể này có thể là bọt khí, tinh thể nhỏ của khoáng chất khác, hoặc các vết rạn nứt bên trong.
- Kim cương: Kim cương tự nhiên thường có các bao thể nhỏ màu đen hoặc trắng.
- Ngọc bích (Sapphire): Ngọc bích có thể có các bao thể hình kim hoặc các dải màu dạng vân.
Ngược lại, đá tổng hợp được tạo ra trong phòng thí nghiệm, thường rất “sạch” và không có những bao thể tự nhiên này. Nếu có, chúng thường là các bao thể rất đồng nhất hoặc các bọt khí dạng tròn đều, không giống với các bao thể ngẫu nhiên của đá tự nhiên.
Cảm Nhận Trọng Lượng và Độ Lạnh
Một viên đá quý tự nhiên, đặc biệt là đá đã được xử lý nhiệt, thường có cảm giác nặng và lạnh khi cầm trên tay, lâu sau mới ấm lên. Đá giả, đặc biệt là thủy tinh, thường có cảm giác nhẹ hơn và nhanh chóng ấm lên khi tiếp xúc với da. Thợ kim hoàn thường cầm đá trên tay, dùng cảm nhận của mình để đánh giá sơ bộ. Tuy nhiên, phương pháp này đòi hỏi kinh nghiệm thực tế rất cao và chỉ mang tính tương đối.
Quan Sát Ánh Sáng và Độ Lấp Lánh
- Độ tán sắc: Kim cương tự nhiên có khả năng tán sắc (ánh sáng cầu vồng) rất mạnh. Khi di chuyển viên kim cương dưới ánh sáng, bạn sẽ thấy những dải màu lấp lánh rực rỡ.
- Hiệu ứng khúc xạ kép: Một số loại đá quý như Moissanite có đặc trưng là hiệu ứng khúc xạ kép (double refraction). Khi soi dưới kính lúp, bạn sẽ thấy các giác cắt ở mặt đối diện bị nhân đôi. Đây là dấu hiệu nhận biết quan trọng để phân biệt Moissanite với kim cương.
Tóm lại, để phân biệt các loại đá quý, không chỉ dựa vào máy móc mà còn cần đến sự kết hợp của kiến thức chuyên sâu và kinh nghiệm thực tế. Đối với người không chuyên, cách tốt nhất là tìm đến các chuyên gia uy tín hoặc các phòng kiểm định đá quý để có được câu trả lời chính xác nhất.
