Trên đất Bắc có 3 địa danh nổi tiếng với nghề truyền thống chạm bạc đó là phố Hàng Bạc, làng Định Công – Hà Nội và làng Đồng Xâm – Thái Bình. Mỗi nơi mỗi vẻ, mỗi nơi một bí quyết riêng để tạo nên hồn cốt, tinh hoa của sản phẩm. Với bí quyết được gìn giữ trong suốt 4 thế kỷ qua, những nghệ nhân của làng Đồng Xâm đã làm nổi danh quê hương chị Hai năm tấn với những sản phẩm chạm bạc tinh tế, tinh xảo.
Cách thành phố Thái Bình chừng 20km, làng nghề chạm bạc Đồng Xâm (xã Hồng Thái, huyện Kiến Xương, tỉnh Thái Bình) nằm nép mình bên dòng Đồng Giang hiền hòa. Về đến gần làng, du khách sẽ nghe văng vẳng đâu đó âm vang chạm khắc trong không gian yên bình của đồng quê.
Tương truyền nghề chạm bạc Đồng Xâm đã có từ thế kỷ 15. Dân gian tương truyền, có một người đàn ông từ Châu Bảo Lạc (Cao Bằng) đi thuyền nan xuôi dòng, dừng bên bờ Trà Lý rồi truyền nghề chạm kim khí cho dân làng. Còn theo văn bia tại đền thờ tổ nghề chạm bạc, vào năm 1428, cụ Nguyễn Kim Lâu chính là người đã về đây truyền nghề cho dân, lập thành phường Phúc Lộc, theo mô hình, một trùm phường và 7 chi phường cai quản 7 hạng thợ với 149 người thuộc dòng họ Nguyễn, Triệu, Trần, Đinh, Vũ, Hoàng, Ngô, Đỗ…
Thời kỳ hưng thịnh nhất của làng nghề là các nghệ nhân tỏa ra 4 phương, mang tinh hoa đến khắp mọi miền đất nước. Vào thời Nguyễn, chính các nghệ nhân Đồng Xâm đã vào tận Huế để chạm trổ cung kiếm, đồ trang sức cho triều đình. Và cũng chính họ cùng các thợ bạc ở Châu Khê, Định Công lập ra phố Hàng Bạc ở Hà Nội ngày nay.
Hiện nay, thế mạnh của Đồng Xâm xoay quanh ba dòng sản phẩm chính: đồ trang sức, mỹ nghệ và đồ thờ cúng. Đồ trang sức gồm nhiều loại như: dây chuyền, nhẫn, hoa tai, lắc, vòng, trâm, thánh giá… bằng bạc. Đặc biệt, mặt hàng được khách hàng ưa chuộng và đông hộ gia đình làm nhất là đồ thờ cúng, từ các loại đỉnh, vạc, lư hương, đĩa quả, chân đèn, ngai…
Hàng chạm bạc Ðồng Xâm nổi bật hơn so với hàng bạc của các nơi khác về hình khối, dáng vẻ sản phẩm, thủ pháp xử lý sáng – tối nhờ tận dụng đặc tính phản quang của chất liệu bạc. Ðặc trưng của sản phẩm Ðồng Xâm là sự điêu luyện và hoàn hảo tới mức tối đa, cũng chính vì thế mà đáp ứng được nhu cầu của các khách hàng khó tính.
Nếu có dịp về Thái Bình, du khách không chỉ được ngắm những cánh đồng thẳng cánh cò bay, thưởng thức đặc sản bánh cáy, kẹo lạc ngọt bùi mà còn có thể thăm quan làng nghề Đồng Xâm, tận mắt tìm hiểu quá trình chạm khắc ra sản phẩm và mua một món quà làm kỷ niệm.
