Khác với những người thợ kim hoàn thời xưa, thợ kim hoàn thời hiện đại gắn công việc của mình với những tiến bộ khoa học kĩ thuật để cho ra đời những sản phẩm tinh tế, hoàn hảo hơn lại tiết kiệm được thời gian và công sức cho chính bản thân mình. Cơ bản thợ kim hoàn cần đạt trình độ phổ thông trung học sau đó bước vào giai đoạn học nghề. Cùng chúng tôi tìm hiểu về những kỹ thuật cơ bản mà thợ kim hoàn nào cũng cần biết nhé.
Tạo mẫu trên sáp
Mặc dù mới du nhập vào Việt nam trong vài chục năm trở lại đây, nhưng công nghệ đúc và tạo mẫu sáp đã làm thay đổi ngành kim hoàn còn đang chập chững ở nước ta. Trước đây, người ta đơn thuần chủ yếu sử dụng các dụng cụ như búa, đe, dũa,… nhằm tán mỏng vàng khối, uốn, gò thành hình thù mong muốn, tuy nhiên kỹ thuật này có khá nhiều hạn chế, chỉ thích hợp với chế tác vàng ta vì có độ mềm dẻo. Vàng tây thì có độ cứng, bóng cao hơn nhưng lại khó chế tác trực tiếp bằng tay.
Tạo mẫu trên sáp giúp người thợ kim hoàn thể hiện hết ý tưởng sáng tạo của mình trên sản phẩm. Đây là kỹ thuật cơ bản nhất mà bất cứ một thợ kim hoàn nào cũng phải sử dụng thành thạo. Đây là khâu đầu tiên, quyết định form dáng của sản phẩm sau này. Có thể nói đây là khâu quan trọng nhất, đồng thời cũng là khâu khó nhất trong nghề kim hoàn.
Sau khi lên ý tưởng, phác thảo trên giấy, người thợ kim hoàn sử dụng các công cụ như compa, dao gọt sáp, dũa các loại để cắt, gọt phôi sáp tạo hình hài cho sản phẩm. Phôi sáp là 1 loại vật liệu mềm, dễ dàng cắt gọt, dễ nóng chảy, thường có dạng khối trụ với các kích thước nhất định để phù hợp làm nhẫn nam, nhẫn cưới,…
Với những mẫu phức tạp như mặt dây, nhẫn dạng ổ đá kết liền nhau, nhiều chi tiết thì người thợ phải làm từng chi tiết nhỏ, sau đó hàn chúng lại với nhau.
Đặc biệt với những mẫu con giống thì người thợ phải làm chảy sáp, rồi đắp lên bề mặt tạo chi tiết cho sản phẩm, đây là mức khó nhất trong tạo sáp bằng tay.
Tạo sáp bằng tay yêu cầu người thợ phải có chút tư duy về tưởng tượng, kinh nghiệm nhiều năm trog ngành.
Chế tác vàng bạc trang sức
Bên cạnh khâu tạo mẫu sáp, đúc sản phẩm thì khâu sửa nguội, gắn đá cho sản phẩm cũng là 1 khâu rất quan trọng, quyết định tới độ sáng bóng, bền đẹp của sản phẩm sau này
Kỹ thuật sửa nguội
Sau khi lấy từ khuôn đúc ra, sản phẩm được cắt khỏi cây thông. Lúc này, sản phẩm vẫn còn ở dạng thô, còn các chi tiết thừa, ba via, đôi khi là các lỗ hổng do quá trình đúc. Sửa nguội, chính là quá trình loại bỏ các chị tiết thừa này, làm sắc nét các chi tiết, tạo độ mịn cho sản phẩm
Trong quá trình này, người thợ sẽ sử dụng bộ dũa để tạo độ mịn cho sản phẩm. Sản phẩm sau khi dũa là sản phẩm đã có độ mịn, tinh xảo nhất định, tuy nhiên để sản phẩm sáng bóng tuyệt đối thì đánh bóng mới là khâu quyết định. Khâu này cũng quyết định tới độ bền của lớp xi mạ sau này, quyết định độ bền, bóng của sản phẩm.
Vào đá: Đây là 1 phần riêng biệt trong chế tác trang sức. Người thợ sẽ sử dụng mũi dù,.. để đưa viên đá nằm chắc chắn trong ổ đá. Ổ đá thì có 1 số dạng chính như ổ trấu bi, ổ bát, ổ đá lùa, …mỗi loại ổ đá lại yêu cầu dụng cụ và kỹ thuật vào đá riêng biệt.
Vào đá cũng là 1 khâu khá quan trọng, quyết định độ sáng, phản chiếu ánh sáng của viên đá, tạo vẻ đẹp cho sản phẩm. Đặc biệt với những viên đá quý, kim cương có giá trị lớn thì ổ đá chắc chắn là 1 yếu tố cực kỳ quan trọng.
Kỹ thuật xi mạ
Sản phẩm sau khi đánh bóng đã có độ sáng bóng nhất định, tuy nhiên, để sản phẩm sáng bóng hơn, có những màu sắc khác với màu gốc của sản phẩm thì càn tiến hành xi mạ.
Xi mạ là quá trình sử dụng các phương pháp điện hóa nhằm phủ 1 lớp kim loại quý cực mỏng ( hội vàng trắng, vàng chanh,…) nhằm tạo màu sắc, độ bóng ở mức độ nanomet mà đánh bóng bằng tay chưa đạt tới. Khâu này thì đòi hỏi người thợ phải có 1 chút kinh nghiệm + dung dịch hóa chất chuẩn.
Kỹ thuật phân kim
Đây là quá trình sử dụng hóa chất đặc biệt để tách vàng nguyên chất ra khỏi vàng trang sức, vàng vụn,… và thu lại vàng cao tuổi, thường là vàng 99,9%. Khâu này sử dụng các hóa chất cực kỳ nguy hiểm nên đòi hỏi người thợ phải có kiến thức, chuẩn bị đầy đủ dụng cụ bảo hộ.
